Kerndeel: Hulpbronnen (Kleine samenvatting)

Je moet voor het examen de mogelijkheden van het gebruik van zoet water op aarde in verhouding tot de draagkracht van de aarde kunnen beschrijven, verklaren en beoordelen.

Hierbij horen de volgende begrippen:
Aralmeer: het meer dat ligt op de grens van Kazachstan en Oezbekistan in de voormalige Sovjetunie. Hier vinden we de grootste milieuramp met water. Er werd zoveel rivierwater voor irrigatie* gebruikt dat de oppervlakte van het Aralmeer enorm daalde. De stofstormen van zand van de opgedroogde meeroevers zijn op iedere satellietfoto van dit gebied te zien. Kinderen en volwassenen hebben hier veel oogziekten en longproblemen.

Baikalmeer: een zeer groot meer in Siberië, hierin zit 80% van de zoetwater reserve op aarde. Het is van 'Spa kwaliteit', alleen het ligt zover weg in Siberië dat we er weinig aan hebben.

Bronnen van zoet water: waar komt ons zoete water voor.
1. in de vorm van damp in de lucht. Is slechts 0,009 % van de totale voorraad. Speelt toch een belangrijke rol: het zorgt voor de luchtvochtigheid, als het vochtiger wordt in de lucht gaan vooral lange, blonde vrouwenharen krullen.
2. in rivieren en meren. Ook maar 0,0091 %
3. grondwater= 0,5 %
4. als ijs opgeslagen op de Zuidpool (Antarctica) en Groenland =1,9%

Draagkracht: hoeveel verontreiniging kan water hebben, hoe groot is de zelfreinigende kracht? In dit begrip zit ook iets van verdraagzaamheid, verdraagt een meer de afval van een fabriek aan dit meer?

Drinkwater: water geschikt voor menselijke consumptie. Veilig water moet van 'Spa kwaliteit' zijn om gezond te blijven en we zijn ongeveer 2 liter vocht per dag nodig. Als we meer dan 12 % van ons lichaamsvocht verliezen gaan we dood.

Grondwater: water dat in de aardkorst zit. In droge gebieden heel belangrijk,er is geen oppervlaktewater*. Bij ons stroomt het grondwater zeer langzaam door zand- en kleigronden.

Irrigatie: kunstmatige bevloeiing, dus waar geen of te weinig water is leggen we waterleidingen aan, om gewassen te besproeien, te bedruppelen of onder water te zetten. Vooral in droge landen krijgen ze zo voedsel (en inkomen).

Kringloop van het water: veel zoet water op aarde keert terug naar de oerbron: de zee. We herkennen 3 kringlopen:
1. de korte kringloop, denk aan 24 uur. 1 druppel zeewater verdampt, stijgt op, koelt af, wordt onderdeel van een wolk boven zee en valt als regendrup weer terug. Het regent veel op zee.
2. de lange kringloop, denk aan 24 dagen..1 druppel zeewater verdampt, stijgt op, koelt af, wordt onderdeel van een wolk en deze wordt enkele reis richting land geblazen en valt als regendruppel neer. Via grondwater* en/of rivieren komt ie terug in zee.
3. de zeer lange kringloop, denk aan 24.000 jaar. 1 druppel zeewater verdampt enz, enz en de wolk laat de drup vallen in de vorm van een sneeuwvlok op de polen of in het hooggebergte. Hier wordt het een onderdeel van een gletsjer, je kunt er op skiën en dan smelt het na lange, lange tijd met de rivier weer naar zee.

Kwaliteit water: is het veilig water? Van 'Spa kwaliteit'? In ontwikkelingslanden drinken ze water vaak uit flessen, omdat de rivieren en meren en poelen besmettingen kunnen opleveren als cholera (nog te herkennen in het scheldwoord: krijg de klere), dysenterie en hepatitis (ziekten die vroeger ook veel in Nederland voorkwamen). Ook de malariamug zoekt graag stilstaand zoetwater op.

Kwantiteit water: hoeveel water is er in de buurt? In de praktijk in ontwikkelingslanden: hoeveel kilometer moet ik dagelijks lopen, met de waterkruik bovenop, om goed drinkwater* te halen?

Natuur: voor onze recreatie zijn de verschillende vormen van water plezierig: op bevroren water= ijs kun je schaatsen, op water in de vorm van sneeuw kun je skiën en water in vloeibare vorm bijvoorbeeld meren kun je zwemmen, duiken, surfen, waterskiën, zeilen enz.

Oppervlakte water: meren, plassen, kanalen en rivieren -> water op het landoppervlak, dus zeeën en oceanen tellen niet mee.

Sanitatie: wie heeft dit woord voor jullie examen bedacht? -> Het staat niet eens in het Grote van Dale woordenboek! Bedoeld zal zijn: gezond blijven door en met water: tandenpoetsen, bubbelbad, w.c doortrekken enz.

Verdroging: een gebied wordt droger. De oorzaken moet je zoeken in :
1. natuurlijke oorzaak: in een gebied valt minder neerslag. Vaak zien we dit aan de randen van woestijnenÞ woestijn wordt groter. Dit heet: verwoestijning.
2. menselijk oorzaak. We pompen teveel grondwater* op of we tappen teveel rivierwater af voor irrigatie* -> zie ook Aralmeer*.

Verontreiniging: er wordt meer afval in het water gebracht dan het water kan verwerken (zie ook draagkracht*). Hoe minder verontreiniging hoe hoger de kwaliteit* van het water.

Verzilting: het zouter worden van water (in de grond of in het oppervlaktewater*). Komt vooral voor in gebieden waar de verdamping groter is dan de neerslag of waar de irrigatie* niet goed geregeld is.

Watermanagement: beheer van het water. De beroemdste watermanager is Willem Alexander. Water is toch iets fantastisch moois, sprak de prins, het is eerste levensbehoefte, het is gezondheid, het is milieu, het is transport. Het is een gevecht tegen teveel water en een gevecht voor te weinig water. Denk aan: opdrogende rivieren en meren (Aralmeer*), stervende vissen (idem), vervuilde zeeën, doorbrekende rivierdijken.

Deel 2

Je moet groot - en kleinschalige maatregelen kennen gericht op duurzaam gebruik van water.

Duurzaam gebruik: de huidige hoeveelheid zoet water gebruiken we zo dat volgende generaties in de toekomst ook nog genoeg goed drinkwater hebben, dus geen uitputting, vervuiling enz. Denk aan een aquarium (zo'n visbak), hier kun je ook niet overdosis visvoer in gooien, dit gaat rotten en stinken op de bodem en de vissen gaan dood.

Grootschalige maatregelen (hierbij moet je letten op de aanpak van de problemen)

Wanneer grote rivieren grenzen doorsnijden is het water aan het eind meestal of verontreinigd of op of er is teveel. Omdat meerdere landen dus hierbij betrokken zijn moeten er internationale verdragen (let op: voor een verdrag is verdraagzaamheid nodig, anders lukt het niet) komen om de zaak aan te pakken. Wat moet aangepakt worden?

A. hoeveel water mag er door ieder land aan onttrokken worden?
B. hoeveel kg afvalstoffen mag er per land in gegooid worden?
C. hoeveel stuwdammen mogen er in gebouwd worden?

Andere grootschalige maatregelen:
D. overdekken van grote irrigatiekanalen in droge, warme landen -> minder verdamping.
E. verbouw van gewassen die niet veel (irrigatie)water nodig hebben.
F. verbod om golfbanen aan te leggen die veel water nodig hebben, vooral in droge, arme landen.
G. bouw van zeer grote fabrieken aan zee om uit zeewater zoet water te maken.

Kleinschalige maatregelen ( hierbij moet je letten op besparing en duurzaam gebruik van zoet water):

Bij besparing denk aan:
A. kraan niet eindeloos laten lopen
B. het water duurder maken
C. leidingwater niet gebruiken voor w.c spoeling.

Bij duurzaam gebruik denk aan:
D. kleine fabriek bij zee om uit zeewater zoet water te maken.

Deel 3

In de examenstructuur lastig omschreven, daarom vrij vertaald voor jullie: hoe gaan verschillende landen om met het water.

A. Een nat, rijk land en een nat, arm land.
Door de combinatie van klimaatsverandering, zeespiegelstijging en bodemdaling neemt in de toekomst de kans op wateroverlast en overstromingen toe.

Nederland is rijk genoeg om zich hier tegen te wapenen (b.v. dijkverhoging) Een arm nat land niet.

Idem: om vervuild rivierwater schoon te maken. Een arm land niet. Denk aan een gelovige Hindoe die een bad wil nemen in de heilige Ganges. Behalve heilig, is de rivier ernstig vervuild met ongezuiverd afvalwater van riolen en industrieën, dood vee enz. Een zuiveringsinstallatie kost teveel .

Idem: om vervuild rivierslib (op de bodem) schoon te maken.

B. Een droog, rijk land en een droog, arm land.

Bij een droog land denk je al snel aan een woestijnland. Alleen als er olie onder de woestijn zit is er welvaart. En hoe! Vaak zijn er in de oliestaten in het Nabije Oosten nog meer zwembaden bij de huizen dan in de USA. Want er is geld genoeg om uit zeewater zoet water te maken. Als in droge, arme landen de bevolkingsgroei hoog is (en dat is vaak het geval) dan sterven de mensen van dorst of gaan dood aan ziekten die samenhangen met het gebrek aan schoon drinkwater.